سیستم پرونده (به انگلیسی: File system) روشی برای ذخیره و سازمان‌دهی پرونده‌های رایانه‌ای و داده‌هایشان است تا یافتن و دسترسی به آنها را آسان کند.
توجه1:تمام آموزشهای کاربردی در ارتباط با ترمینال و دستورات لینوکس را با کلیک بر اینجا ببینید
در رایانش، یک سیستم فایل برای کنترل نحوه ذخیره و بازیابی اطلاعات استفاده میشود . بدون یک سیستم فایل اطلاعات قرار گرفته در فضای ذخیره سازی، یک بدنه کلی و بزرگ از اطلاعات خواهد بود که نمیتوان تشخیص داد یک تکه از اطلاعات در کجا ختم میشود و تکه بعدی از کجا شروع میشود.
با جداسازی اطلاعات به قطعه های منحصر به فرد و نام گذاری هر قطعه ، اطلاعات به راحتی از هم جدا و تشخیص داده میشوند. هر قطعه از اطلاعات فایل نامیده می شود .
ساختار و قوانین منطقی که برای مدیریت دسته ای از اطلاعات و نام آنها استفاده می شود "سیستم فایل" نامیده می شود. انواع مختلفی از سیستم فایل وجود دارد که هر یک دارای ساختار و منطق متفاوتی می باشند . هر یک دارای خواص مختلفی از سرعت ، انعطاف پذیری ، امنیت ، اندازه و غیره هستند . بعضی از سیستم فایلها برای کاربرد های خاصی طراحی شده اند . برای مثال سیستم فایل ایزو ۹۶۶۰ مخصوص دیسک های نوری طراحی شده است .
نکته1:ایزو۹۶۶۰ که برخی از تولیدکنندگان سخت‌افزار و نرم‌آفزار به آن CDFS (برگرفته از Compact Disc File System به معنای فایل سیستم دیسک نوری) هم می‌گویند، استانداردی برای فایل‌سیستم است که توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی برای دیسک‌های نوری عرضه شده است. هدف از ارائه این استاندارد این است که رایانه‌هایی که از سیستم‌عامل‌های مختلف از جمله مایکروسافت ویندوز، مک اواس کلاسیک و سیستم‌های شبه یونیکس استفاده می‌کنند، بتوانند با هم به تبادل فایل بپردازند و اطلاعات را از طریق دیسک‌های نوری برای هم رد و بدل کنند.
سیستم‌های پرونده می‌توانند از یک وسیلهٔ ذخیرهٔ اطلاعات مانند دیسک سخت یا سی‌دی‌رام بهره ببرند و مکان فیزیکی پرونده‌ها را نگهداری کنند و می‌توانند دسترسی به داده‌های یک پروندهٔ برده (یا سرور) را با رفتار به عنوان کاربر (کلاینت) برای یک پروتکل شبکه (مانند: کلاینت‌های NFS ،SMB یا 9P) فراهم کنند یا ممکن است مجازی باشند و تنها به عنوان روشی برای دسترسی به داده‌های مجازی (مانند: procfs) وجود داشته باشند. این با خدمات دایرکتوری و رجیستری متفاوت است.
نکته2:بلوک پیام سرور (Server Message Block) یا اس‌ام‌ب (SMB) که سامانه پرونده مشترک اینترنتی (Common Internet File System) یا سی‌آی‌اف‌اس (CIFS) نیز نامیده میشود یک پروتکل با تعریف استاندارد برای دسترسی به فایل از راه دور برای استفاده میلیون‌ها رایانه در یک زمان است. با استفاده از سی‌آی‌اف‌اس، کاربران سیستم عامل‌های مختلف می‌توانند فایل‌های خود را بدون نیاز به نصب نرم‌افزار جدیدی به اشتراک بگذارند.
سی‌آی‌اف‌اس بر روی بستر TCP/IP اجرا میشود، اما با استفاده از پروتکل اس‌ام‌ب (بلوک پیغام شخصی) که بر روی ویندوزهای مایکروسافت وجود دارد امکان دسترسی به فایلها و پرینترها را فراهم می‌نماید. سی‌آی‌اف‌اس به تمام برنامه‌های کاربردی اجازه می‌دهد، (نه تنها مرورگرهای وب)، که فایلها را در شبکه اینترنت باز کرده و یا به اشتراک بگذارند.با استفاده از سی‌آی‌اف‌اس، تغییرات ایجاد شده در یک فایل به طور همزمان در هر دو سمت یعنی کلاینت و سمت سرور ذخیره میشود.
نکته3:ان‌اف‌اس (به انگلیسی: Network File System) و یا فایل‌سیستم توزیع‌شده یک پروتکل سیستم‌فایل توزیع شده است که در سال ۱۹۸۴ بوسیله شرکت سان مایکروسیستمز ایجاد شد. به یک کاربر کلاینت اجازه دسترسی به فایل‌های روی شبکه مانند فایل‌های محلی می‌دهد. ان‌اف‌اس مانند بسیاری پروتکل‌های دیگر در Open Network Computing Remote Procedure Call ساخته شده‌است. سیستم فایل شبکه یک استاندارد باز است که در ان‌اف‌سی شرح داده شده است و به هر کسی اجازه اجرا کردن پروتکل را می‌دهد.
